ChatGPT và các công cụ generative AI khác đã làm cho việc viết lách dễ dàng hơn. Nhưng liệu chúng có thể tạo ra những bài viết chất lượng không? Cùng Chuyện Marketing tìm hiểu rõ hơn ở bài viết bên dưới nhé!
Viết lách là một nghệ thuật khó, đòi hỏi sự sáng tạo và kiên trì. Nhiều nhà văn đã trải qua writer’s block, tình trạng không thể nghĩ ra ý tưởng hay từ ngữ. Ngoài ra, còn có tranh luận về việc viết lách là thiên bẩm hay có thể rèn luyện được. Viết lách cần sự tập trung cao độ và phải chỉnh sửa nhiều lần để hoàn thiện. Đối với nhiều người, viết lách là một công việc gian nan và mệt mỏi.
Sự xuất hiện của những công cụ như ChatGPT giúp những người làm nghề viết có thể tiết kiệm thời gian và công sức hơn.
Nguồn: Pexels
ChatGPT và các công cụ generative AI khác có thể giúp ích cho những người làm nghề viết bằng cách tiết kiệm thời gian và công sức. Tuy vậy, không đảm bảo chất lượng của chúng. Bởi vì chúng dựa trên một lượng dữ liệu khổng lồ, bao gồm các văn bản do con người viết, sách báo và các nội dung trên internet, chúng có thể dự đoán và tự động sinh ra các từ khóa một cách nhanh chóng và khéo léo. Nhưng điều đó cũng khiến cho kết quả của chúng trở nên thiếu sáng tạo.
Tuy nhiên, liệu thiếu sáng tạo có nghĩa là bài viết kém không? Làm sao để đánh giá khả năng viết tốt của một người hay một công cụ? Các yếu tố nào ảnh hưởng đến điều đó? Những người làm nghề viết cần biết cách sử dụng hiệu quả các mô hình ngôn ngữ lớn, đồng thời xem xét ảnh hưởng của chúng đối với khả năng sử dụng ngôn ngữ. Hơn nữa, sự xuất hiện của AI đã đặt ra thách thức cho những người làm nghề viết. Đó là phải tìm ra cách để đo lường chất lượng của một bài viết, cũng như giới hạn của AI trong việc viết tốt.
Ở trường, học sinh được học cách viết rõ ràng, ngắn gọn và đúng ngữ pháp. Tuy nhiên, để viết hay còn cần nhiều yếu tố khác, như sự sáng tạo về hình thức và nội dung, khả năng tạo cảm hứng cho độc giả, hoặc một phong cách riêng biệt và độc đáo. Vậy làm sao để có một phong cách riêng biệt, và tại sao ChatGPT lại không thể làm được điều này?
Mục lục bài viết
1. Giá trị của việc tuân thủ hoặc phá bỏ những quy tắc
Theo hai ông William Strunk Jr. và E.B. White – những người viết ra cuốn sách về chính tả nổi tiếng “The Elements of Style”, để viết hay thì người viết phải tuân theo một số quy tắc nhất định, ví dụ như sắp xếp câu từ và đoạn văn một cách có logic. Đối với những người viết chuyên nghiệp, đôi khi họ cũng mắc phải một số lỗi nhỏ, như bỏ sót dấu câu, dùng quá nhiều từ. Ngược lại, đối với tiếng Anh, ChatGPT có thể trả lời nhanh chóng với cấu trúc ngữ pháp rất chính xác theo cuốn sách “The Elements of Style”.
Tuy nhiên, việc tuân theo các quy tắc chính tả và ngữ pháp không đủ để tạo ra một bài viết xuất sắc. Đó chỉ là một bài viết bình thường mà ta thường thấy trong các báo cáo kinh doanh, bài báo khoa học và ghi chú. Ông Dwight Garner, Biên tập viên kỳ cựu của The New York Times đã bình luận “Death of an Author” – một tác phẩm do AI tạo ra – giống như một đoạn của trang Wikipedia. Dù người dùng yêu cầu ChatGPT gây ra các lỗi ngữ pháp giống như con người, phong cách viết của công cụ này vẫn thiếu tự nhiên và sâu sắc.
“Death of an Author” là một tác phẩm do AI tạo ra.
Nguồn: The New York Times
Điều đó không có nghĩa là những bài viết tuân thủ chặt chẽ các quy tắc thì không có sâu sắc và cá tính. Thực ra, các bài viết hay nhất đều tuân theo các quy tắc chính tả và ngữ pháp. Rất ít có một tác phẩm được khen ngợi khi vi phạm các tiêu chuẩn về ngữ pháp, văn phong và cấu trúc.
AI đã được đào tạo để nhận thức và mô phỏng cấu trúc viết trong các văn bản của con người, từ đó tạo ra những câu trả lời hoàn hảo về mặt ngữ pháp, thể hiện tầm quan trọng của các quy ước ở cả mức câu và cấu trúc. Điều này cho thấy rằng các quy ước ngữ pháp không chỉ là những luật lệ khô khan, mà còn là những công cụ giúp truyền tải ý nghĩa và tạo ra sự hấp dẫn cho người đọc.
Một số tác phẩm trong lịch sử đã vi phạm những quy ước truyền thống về cách viết, và có thể được các nhà phê bình ca ngợi, nhưng lại không thu hút được độc giả rộng rãi. Một ví dụ là “Septology” – bộ tiểu thuyết chỉ gồm một câu của tác giả Jon Fosse, đã đoạt nhiều giải thưởng, nhưng lại ít có người nhận xét trên Amazon.
Người đọc có thể ngạc nhiên trước những tác phẩm theo chủ nghĩa thực nghiệm, nhưng tính dễ đọc cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Vậy, nếu không ai đọc hoặc chẳng ai đọc hết, liệu đó có phải là một bài viết hay một tác phẩm chất lượng?
Tuy nhiên, việc tuân theo những công thức, quy ước không có nghĩa là việc sản sinh ra một văn bản tẻ nhạt và đơn điệu. Thực ra, đó là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà thơ và nhà văn, ví dụ như các nhà thơ Oulipo. Tất nhiên, không có gì lạ khi ChatGPT không thể tạo ra được những văn bản theo các quy tắc làm thơ.
Vì vậy, một bài viết tốt cần phải cân đối giữa việc tuân thủ các quy ước và sự sáng tạo. Những nhà văn giỏi biết rằng quy tắc ngữ pháp không phải là tiêu chuẩn duy nhất. Họ chú ý đến bối cảnh câu chuyện, và từ đó quyết định khi nào nên tuân theo quy ước và khi nào không. Điều này cho thấy một tiêu chí quan trọng của một bài viết tốt, đó là sự kết hợp có ý nghĩa giữa cấu trúc ngữ pháp và câu chuyện.
“Septology” – bộ tiểu thuyết được viết với cấu trúc một câu của ông Jon Fosse.
Nguồn: Fitzcarraldo Editions
Như vậy, những người viết sử dụng AI để làm công cụ soạn thảo cũng mong muốn kết hợp giữa câu chuyện và cấu trúc ngữ pháp, để tạo ra một bài viết tốt. Tuy nhiên, ChatGPT vẫn chưa hoàn thiện được điều này.
2. Chọn lọc những phương thức tu từ phù hợp
Ngoài việc lựa chọn có tuân theo hay phá bỏ những quy tắc, những nhà văn giỏi còn chú ý đến phong cách tu từ. Những lựa chọn này thường phản ánh quan điểm cá nhân của họ.
Để đánh giá một bài viết có tốt hay không, ta cần xem xét mục đích của người viết, cũng như khả năng thích ứng với các hoàn cảnh khác nhau. Thông thường, người viết sẽ chọn phong cách tu từ dựa trên ba yếu tố là độc giả mục tiêu, thông điệp muốn gửi gắm và bối cảnh diễn ra. Từ đó, họ sẽ chọn dùng một từ thích hợp hơn một từ khác có nghĩa tương tự.
Thực ra, không thể nào đo lường chất lượng của một văn bản mà bỏ qua bối cảnh. Một bài viết hay không phải là sự kết hợp của những câu có cấu trúc hay ý nghĩa phức tạp, mà là sự liên kết và nhất quán của các yếu tố trong bài. Ví dụ, một bài viết thông báo thời tiết không nên dùng những tính từ quá lãng mạn hoặc ngôn tình để miêu tả về cơn mưa.
Đối với ChatGPT, nếu người dùng không cho biết rõ ràng về độc giả mục tiêu, thông điệp muốn gửi gắm và bối cảnh diễn ra thì công cụ này không thể đưa ra những phản hồi tốt và phù hợp. Tuy nhiên, ngay khi những thông tin được cung cấp đầy đủ và chi tiết, rất khó để yêu cầu ChatGPT đưa ra phản hồi thực sự phù hợp với mong muốn của người dùng.
Những công cụ như ChatGPT có thể tạo ra một số bài luận đơn giản cho những bài kiểm tra tiêu chuẩn. Bởi vì mục tiêu và bối cảnh của những đợt kiểm tra đó không quá rõ ràng, đồng thời cần con người tạo ra văn bản để so sánh và xếp hạng một cách công bằng.
Tuy nhiên, đối với những thể loại đòi hỏi bối cảnh rõ ràng như tiểu thuyết hoặc một bức thư, ChatGPT không thể tạo ra những văn bản có sự sắc thái. Vì vậy, với những thể loại viết đòi hỏi sự sáng tạo, cảm xúc hoặc tính khám phá cao, người viết nên tự làm thay vì dùng lệnh cho ChatGPT để tiết kiệm thời gian và công sức.
3. Yếu tố nào làm nên một phong cách viết độc đáo và phản ánh bản thân thay vì sử dụng ChatGPT?
Ta cần hiểu được giọng văn cá nhân là gì và làm thế nào để phát triển nó. Giọng văn cá nhân là cách mà một người sử dụng ngôn ngữ để thể hiện bản thân, quan điểm và cảm xúc của mình. Giọng văn cá nhân có thể được nhận biết qua những yếu tố như từ vựng, cấu trúc câu, độ dài đoạn văn, cách sắp xếp ý, cách sử dụng các phép tu từ và hình ảnh ngôn ngữ.
Bà Laura Hartenberger – một giảng viên và cũng là tác giả bài viết – đã chia sẻ kinh nghiệm của bà khi dạy sinh viên cách nhận diện và phát huy giọng văn cá nhân. Bà cho biết có những sinh viên có thể gạch dưới được những đoạn văn hay cụm từ phản ánh phong cách riêng của họ, nhưng cũng có những sinh viên không làm được điều đó vì họ chưa có giọng văn cá nhân hoặc thiếu tự tin về khả năng ngôn ngữ của mình. Điều này cho thấy việc tạo ra một giọng văn cá nhân không phải là một quá trình đơn giản.
Việc xác định điều gì tạo nên một giọng văn mang đậm cá tính và màu sắc cá nhân là không hề đơn giản.
Nguồn: Getty Images
Vậy ChatGPT có thể giúp người viết tạo ra một giọng văn cá nhân hay không? ChatGPT là một công cụ nổi tiếng về khả năng tạo ra các đoạn văn theo phong cách của người khác, dựa trên lượng dữ liệu khổng lồ từ internet.
Tuy nhiên, ChatGPT không thể hiểu được ý nghĩa sâu xa của ngôn ngữ hay bản sắc của người viết. ChatGPT chỉ có thể sao chép những từ ngữ hay cấu trúc câu đã được sử dụng trước đó, chứ không thể sáng tạo ra một giọng văn mới mẻ và độc đáo. Điều này cũng gây ra những vấn đề về bản quyền khi ChatGPT mô phỏng giọng văn của những người viết nổi tiếng.
Một số nhà văn lo lắng khi thấy AI có thể bắt chước phong cách hành văn của họ. Ông Douglas Hofstadter, tác giả quyển sách “Gödel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid” cho rằng các công cụ AI chỉ tạo ra những đoạn văn lặp lại những gì đã có trong sách của ông, chứ không thể tái hiện được giọng văn đặc trưng của ông.
Công nghệ có thể ngày một tiến bộ hơn trong việc mô phỏng giọng văn của con người. Một nhà báo của The New Yorker tên là Kyle Chayka đã chia sẻ, ChatGPT chưa thể bắt chước được phong cách viết của anh.
Tuy nhiên, một công ty khởi nghiệp về AI có tên là Writer đã tạo ra một chatbot có thể bắt chước được phong cách viết của anh. Chatbot này vẫn chưa hoàn thiện, nhưng đã khiến anh Chayka rất ngạc nhiên. Anh nói rằng, anh có nhiều cảm xúc trái ngược, và AI đã giúp anh hiểu rõ hơn về bản thân. Anh cũng không thấy thoải mái khi biết có một bản sao AI của mình trên mạng.
Khi một người bắt chước cách viết của một nhà văn, đó có thể là một hình thức tôn trọng và khen ngợi tác giả gốc. Khi AI làm điều đó, giọng văn của người viết sẽ mất đi sự sâu sắc và độc đáo.
Lời kết
Trên đây là bài viết về ChatGPT và những kinh nghiệm quý giá cho người viết chuyên nghiệp. Chuyện Marketing mong rằng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin bổ ích. Ngoài ra, bạn cũng có thể thông qua Fanpage của Chuyện để có thể theo dõi và cập nhật những kiến thức và tin tức thú vị mới nhé!
